استان آکمولا در شمال قزاقستان 23 درصد طلا، 5.5 درصد اورانیوم، 3.1 درصد تیتانیوم، 3 درصد آهن، 1.7 درصد منگنز و 1.2 درصد ملوبنیوم از ذخایر معدنی در قزاقستان را در خود جای داده است. در این راستا مقررات و قوانین موجود برای بهره‌برداری از منابع زیرزمینی معدنی قزاقستان برای آگاهی علاقمندان در پی خواهد آمد .
استان آکمولا تنها ذخیره کشف شده الماس در قزاقستان در منطقه کوم دیکول را با دارا بودن 22 قیراط در هر تن را دارا می‌باشد.
در نیمه اول سال 2019، 4 مجوز اکتشاف و بهره برداری از معادن این استان صادر شده است. اشخاص حقیقی و حقوقی و افراد خارجی در قزاقستان می‌توانند به بهره برداری از ذخایر زیرزمینی به صورت استیجاری و بدون حق مالکیت معدن بپردازند.
ذخایر فلزی:
32 معدن طلا، 14 معدن اورانیوم، 4 معدن سنگ آهن، 1 معدن تیتانیوم، 1 معدن زیرکونیوم و 342 معدن با ذخایر غیر فلزی در استان آکمولا واقع شده است
.
استان آکمولا دارای رتبه دوم در قزاقستان از لحاظ معادن طلای کشف شده و جایگاه سوم در ذخایر پیش‌بینی شده در قزاقستان می‌باشد. ذخایر کشف شده در معادن بزرگ این استان تمرکز دارد. به عنوان نمونه در معدن واسیلوسکویه میزان طلای موجود در سنگ‌های استخراجی 3.88 گرم در هر تن است
.
سایر ذخایر معدنی به نام‌های آق سو
(Aksu)، آک بیت
(Akbeit)، ژلومبت
(Zholumbet)، کوارتسیتویه
(Kvartsitovye)، کورکی
(Gorki) ، بستوبه
(Bestube) و اوزبوی
(Uzboy) در این استان قرار دارد
.
در استان آکمولا ذخایر مواد اولیه تولید مصالح ساختمانی مانند کائولن برای سرویس‌های چینی بهداشتی، گرانیت، ماسه، سنگ دیوریت، شن، سنگ آهن، قلوه سنگ، سنگ ساختمانی شناسایی شده است
.
در استان آکمولا 113 حوزه ذخیره آب شور زیرزمینی مورد اکتشاف قرار گرفته است
.
شرکت‌های بزرگی که در زمینه استخراج معادن کشف شده در این استان فعال هستند، شرکت‌های کاز زینک، ساگا کریک گلد، اوریون مینرال، بولاندینسکی، استون کواری و برخی از شرکت‌های کوچک و متوسط هستند
.
ذخایر غیر فلزی:
معادن ذخایر غیرفلزی در استان آکمولا مشتمل بر معدن سنگ ساختمانی نولاندیسکویه، معدن سنگ کائولن آکوسیسکویه، معدن سنگ آهکی تاسکولسکی از جمله معادن غیرفلزی در استان آکمولا است. فعالیتهای ساختمانی در نورسلطان پایتخت قزاقستان، بهره‌برداری از معادن در استان آکمولا را در زمینه‌هایی چون شن، ماسه و خاک را شدت بخشیده است
.
مناطق دارای ذخایر معدنی غیر فلزی و ساختمانی در استان آکمولا بدین شرح می‌باشد:
سلینوگراد: خاک رس، سنگ آهک، سنگ ساختمانی، شن و ماسه؛
آرشالینسکی: خاک رس، سنگ ساختمانی،گرانیت، شن، ماسه سنگ؛
زرندینسکی: خاک رس، سنگ ساختمانی، کائولین؛
شورتاندینسکی: خاک رس، سنگ ساختمانی، شن؛
بورابای: خاک رس، سنگ ساختمانی، ماسه؛
بیرژن سال: خاک رس،سنگ ساختمانی، سنگ نما؛
یرمینتائو: کوارتزیت، شن، سنگ ساختمانی، خاک رس؛
آستراخان: سنگ ساختمانی، سنگ خرد شده؛
کوکشتائو: مخلوط شن و ماسه، شن، خاک رس؛
آکولسکی: خاک رس، شن، سنگ های آذرین؛
کورگال ژینسکی: سنگ کوارتز، سنگ ساختمانی؛
سندیکتائو: خاک رس، سنگ نما، سنگ ساختمانی.
مراحل دریافت مجوز بهره برداری از معادن در قزاقستان
- ارائه طرح جانمایی شده منابع زیرزمینی برنامه مدیریت ذخایر زیرزمینی؛
- در صورت وجود طرح در برنامه مدیریت ذخایر زیرزمینی، متقاضی بایستی درخواست برای برگزاری مناقصه را ارسال نماید؛
- کمیته معدنی وزارت اکولوژی، زمین شناسی و منابع طبیعی قزاقستان مسئول صدور مجوز اکتشاف و بهره برداری از منابع معدنی در قزاقستان است؛
- کمیته معدنی بر نحوه استفاده از مجوز اکتشاف و استفاده از فضای منابع زیر زمینی نظارت می نماید؛
- کمیته معدنی برنامه کار اکتشاف منابع معدنی جامد به غیر از اورانیوم را پس از تایید گروه کاری قراردادها مورد تایید نهایی قرار می دهد؛
- این کمیته دسترسی به اطلاعات زمین شناسی ذخایر معدنی از جمله اطلاعات مربوط به بلوک واگذار شده برای اکتشاف را فراهم می نماید؛
- دسترسی به طرح زمین شناسی منطقه شامل گزارش های زمین شناسی، گزارش نتایج کاوش، گزارش برآورد منابع و ذخایر معدنی و اطلاعات در زمینه فرآوری، تحلیل در سامانه اطلاعات زمین شناسی موجود است؛
- دسترسی به این سامانه توسط موسسه دولتی کازژئواینفرم بر اساس درخواست شرکت متقاضی ایجاد می‌شود؛
- مجوز اعطا شده برای یک اکتشاف بلوک ذخایر زیرزمینی اعطا می‌شود و هر فرد می‌تواند مجوزهای متعددی برای اکتشاف دریافت نماید به جز در مواردی که در قانون استثنا شده است؛
- بر اساس قانون جدید بهره‌برداری از منابع زیر زمینی، حق استفاده برای اشخاص و شرکت‌ها شامل افراد خارجی صادر می‌شود. در ابتدا سرمایه‌گذاران نقشه اکتشاف را دریافت می‌کنند و در صورت اکتشاف ذخایر قابل بهره برداری و توجیه اقتصادی آن، حق اختصاصی برای بهره برداری دریافت می‌نمایند؛
- مدارک که بر اساس آن وضعیت مالی متقاضی مورد بررسی قرار می‌گیرد مشتمل بر اظهارنامه بانکی، اظهارنامه مالی مشخص کننده حجم دارایی‌های متقاضی، نامه آژانس‌های رتبه دهی مالی بر اساس استاندارد رتبه بندی استاندار& پور یا استانداردهایی که در موسسات رتبه دهی در قزاقستان فعالیت می‌نمایند؛
- در حوزه مواد معدنی فلزی و غیر فلزی، در صورتی یک یا مجموعه ای از چند بلوک زیرزمینی توسط چند متقاضی برای اکتشاف مورد درخواست قرار گیرد که برای آن تصمیم به واگذاری یا قبول درخواست صورت نگرفته است؛ برای اعطای مجوز میان متقاضیان مزایده برگزار خواهد شد؛
- از زمان صدور نظر مثبت در مورد اجازه اکتشاف و بهره برداری؛ مجوز ظرف 5 تا 10 روز صادر می‌شود؛
- تعهدات در نظر گرفته شده از سوی دولت قزاقستان برای سرمایه‌گذار در بخش معدن شامل مواردی چون استفاده از ظرفیت کار و خدمات در بهره‌برداری سالانه از معدن به میزان 50 درصد، تامین مالی آموزش نیروی قزاقستانی در مدت بهره برداری از معدن، تامین هزینه‌های پژوهش، توسعه انسانی و علمی و مشارکت در توسعه اجتماعی- اقتصادی و توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای در مدت بهره‌برداری از معدن اعلام شده است.
مدارک لازم برای درخواست مجوز اکتشاف و بهره برداری از معادن قزاقستان
شخصی که علاقه‌مند دریافت مجوز برای استخراج مواد معدنی است باید درخواست در فرم مخصوص به همراه اسناد ذیل را به کمیته معدنی وزارت اکولوژی، زمین شناسی و منابع طبیعی قزاقستان ارائه نماید
:
- برای اشخاص حقیقی: نام و نام خانوادگی و نام پدر درخواست کننده، محل سکونت، تابعیت و مدارک هویتی؛
- برای اشخاص حقوقی نام درخواست کننده، محل اقامت، اوراق دولتی ثبت شرکت ( اوراقی که نشان دهد شرکت به عنوان شخصیت حقوقی در کشور خارجی ثبت شده است)؛
- در صورت داشتن وکیل، ارائه وکالتنامه از سوی فردی که از ناحیه او مبادرت به ثبت درخواست اکتشاف و بهره برداری می‌نماید؛
- مشخص نمودن محل معدن که درخواست کننده قصد اکتشاف در آن را دارد (نقشه و مشخصات جغرافیایی محل)؛
- گزارش زمین شناسی محل با رعایت ملاحظاتی شامل: ساختار زیرزمینی، مشخصات ایزوله بودن ذخیره معدنی، نوع سنگ ها، عمق و تاثیر ضخامت محل ذخیره، میزان تخلخل، میزان فشار آب تحتانی و فوقانی، شدت جریان آب، فناوری اکتشاف و بهره برداری، شرایط دفن، ذخیره سازی و دفع مواد بایستی تهیه شود؛
- مشخصات مواد سمی، ضایعات جامد و مایع، فاضلاب و آب‌های صنعتی و اشاره به نوع محصول و فناوری تولید آن، خصوصیات فیزیکی، ترکیب شیمیایی، درجه اشتعال، درجه انفجار، درجه حلالیت سازگاری با سایر مواد در هنگام ذخیره، مهمترین آلاینده‌های رادیونوکلئید و ویژگی‌های سیستم حمل و نقل مواد معدنی بایستی از سوی درخواست کننده ارائه شود؛
- مشخص نمودن مدت بهره برداری از معدن؛
- تعیین هدف از بهره‌برداری از محل ذخیره معدنی؛
- توضیحی از قلمرو سایت زیرسطحی همراه با محاسبات (اندازه) منطقه و مختصات جغرافیایی نقاط گوشه؛
- کپی اسناد ضمیمه شده به فرم تقاضا باید به تایید محضری برسد؛
- در صورت ارائه درخواست از سوی اتباع خارجی، اسناد ضمیمه فرم درخواست بایستی ترجمه روسی و قزاقی برای هر مدرک داشته و صحت آن توسط محضر به تایید برسد.
اسناد زیر بایستی به درخواست پیوست باشد:
- کپی اسناد که اطلاعات مربوط به درخواست کننده را تأیید می‌کند؛
- اسناد دارای اطلاعات مربوط به قلمرو: نقشه موقعیت قلمرو، طرح اجمالی (موقعیتی)، نقشه توپوگرافی سطح؛
- سندی که صلاحیت درخواست کننده را تأیید می‌کند؛
- پیش نویس برنامه کارهای معدنی؛
- پیش نویس برنامه پایان بهره برداری؛
- گزارش ارزیابی منابع و ذخایر منابع معدنی قطعه زیرزمینی؛
- گزارش اجرای تعهدات پروانه برای سایت اکتشاف برای دوره گزارش؛
- سند تأیید پرداخت هزینه‌های استفاده از زمین (پرداخت اجاره) برای دوره گزارش فعلی تحت مجوز؛
- اسناد که وجود توانایی‌های مالی، حرفه ای و فنی برای انجام عملیات استخراج مواد معدنی جامد را تأیید می‌کند.
مالیات‌های وضع شده بر فعالیتهای معدنی در قزاقستان
مالیات و پرداخت‌های ویژه‌ای برای بهره برداران از منابع معدنی زیرزمینی در نظر گرفته شده که شامل موارد زیر است
:
الف. اشتراک
- مالیات سود اضافی
- حق امتیاز
ب. کشف تجاری
- بهره مالکانه
- سهم جمهوری قزاقستان در تقسیم تولید (محصول)
حق امتیاز از پرداخت‌های ثابت است و مبلغ تعیین شده در قرارداد استفاده از منابع زیرزمینی پرداخت می‌شود
.
اشتراک پرداخت یکبار مصرفی برای حق انجام فعالیتهای استفاده از منابع زیرزمین در قلمرو قرارداد است و پس از انعقاد قرارداد اجرائی می‌شود
.
مقدار اولیه اشتراک توسط دولت قزاقستان تعیین می‌شود و مبلغ نهایی در قرارداد با در نظر گرفتن ارزش اقتصادی سپرده‌های منتقل شده برای استفاده از منابع زیرزمینی تعیین می‌شود، اما پایین‌تر از مبلغ اولیه نمی‌شود
.
در نگاه کلی، میزان استخراج مواد خام در قزاقستان از ژانویه تا اکتبر 2019 بدین شکل بوده است
: