تاریخ : پنجشنبه 5 تير 1399
کد 1112

بولتن شماره چهار امور بین‌الملل اتاق تبریز

گرجستان را بیشتر بشناسیم

بولتن امور بین‌الملل اتاق تبریز با هدف ارائه جدیدترین گزارش‌های اقتصادی بین‌المللی به همراه ارائه اطلاعات اساسی کشورهای جهان جهت آشنایی فعالان اقتصادی تهیه می‌گردد. لازم به ذکر است که در تهیه گزارشات کارشناسی، از مطالب ارسالی نمایندگی‌های وزارت امور خارجه در کشورهای مختلف و معاونت بین‌الملل اتاق ایران نیز بهره‌برداری می‌گردد.

تهیه شده در واحد اموربین الملل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز



بولتن شماره 4

گرجستان


 
تیر 1399


اطلاعات اساسی گرجستان

مساحت: 69700 کیلومترمربع (یکصد‌و‌نوزدهمین کشور دنیا و دارای مساحتی برابر با مساحت استان هرمزگان)
جمعیت: 3.7 میلیون نفر (یکصد‌و‌سی‌و‌یکمین کشور دنیا از لحاظ جمعیت)
پایتخت: تفلیس با جمعیت 1.2 میلیون نفر
شهرهای مهم: باتومی، کوتائیسی، پوتی
مذهب: اکثریت مسیحی ارتدوکس، دارای 10.7%  مسلمان
تولید ناخالص داخلی:  حدود 16 میلیارد دلار  (یکصد‌و‌شانزدهمین اقتصاد دنیا در سال 2019)
رشد تولید ناخالص داخلی: 5.1 درصد (در سال 2019)
نرخ تورم: 6.5 درصد (در می 2020)
نرخ بیکاری: 12.7درصد (در دسامبر 2018)
بزرگترین صادرکنندگان کالا به گرجستان در سال 2019: به ترتیب ترکیه، فدراسیون روسیه، چین، جمهوری آذربایجان، آلمان، اوکراین، آمریکا، ارمنستان، ایتالیا، رومانی. (ایران در رتبه دوازدهم)
بزرگترین شریک تجاری گرجستان در سال 2019: ترکیه
 
 
مهمترین اقلام وارداتی ایران از گرجستان در سال 2019:
  1. چدن، آهن و فولاد (14.5 میلیون دلار)
  2. گوشت و احشای خوراکی (12.4 میلیون دلار)
  3. چوب و اشیای چوبی، زغال چوب (11.9 میلیون دلار)
  4. رشته‌های سنتتیک یا مصنوعی (6.7 میلیون دلار)
  5. کائوچو و اشیاء ساخته شده از کائوچو (4.6 میلیون دلار)
  6. رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها (3.5 میلیون دلار)
  7. محصولات دارویی (2.1 میلیون دلار)
  8. توتون و تنباکو و بدل توتون و تنباکوی ساخته شده (1.8 میلیون دلار)
  9. شیشه و مصنوعات شیشه‌ای (1.8 میلیون دلار)
  10. مواد پلاستیکی و اشیاء ساخته شده از این مواد (1.5 میلیون دلار)
 
 مجموع کل واردات ایران از گرجستان در سال 1397 حدود 69 میلیون دلار بوده است که 0.16 درصد از کل واردات کشورمان محسوب می‌شود. این رقم نسبت به سال 1396 حدود 3.36 درصد افزایش را نشان می‌دهد. (گمرک ایران هنوز آمار کامل و قطعی مربوط به سال 1398 را ارائه نکرده است)
لازم به ذکر است گرجستان، در رده چهلم کشورهای صادرکننده به ایران قرار دارد.
 
مهمترین اقلام صادراتی ایران به گرجستان در سال 2019:
  1. سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها، مواد قیری، موم‌های معدنی (52.4 میلیون دلار)
  2. چدن، آهن و فولاد (24.6 میلیون دلار)
  3. محصولات سرامیکی (21.6 میلیون دلار)
  4. مواد پلاستیکی و اشیاء ساخته شده از این مواد (16.3 میلیون دلار)
  5. مصنوعات از چدن، آهن یا فولاد (13.9 میلیون دلار)
  6. شیشه و مصنوعات شیشه‌ای (10.1 میلیون دلار)
  7. نمک، گوگرد، خاک و سنگ، گچ، آهک و سیمان (4.8 میلیون دلار)
  8. رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها (4.4 میلیون دلار)
  9. محصولات شیمیایی غیر آلی، ترکیبات آلی یا غیر آلی فلزات گرانبها، عناصر رادیواکتیو، فلزات خاک‌های کمیاب و ایزوتوپ‌ها (4.3 میلیون دلار)
  10. مس و مصنوعات از مس (3.2 میلیون دلار)
  
مجموع کل صادرات غیرنفتی ایران به گرجستان در سال 1397 برابر با 162 میلیون دلار بوده است که 0.36 درصد از کل صادرات کشورمان محسوب می‌شود. این رقم نسبت به سال 1396 حدود 77 درصد افزایش را نشان می‌دهد. (گمرک ایران هنوز آمار کامل و قطعی مربوط به سال 1398 را ارائه نکرده است)
لازم به ذکر است گرجستان، در رده بیست و پنجم کشورهای عمده مقصد صادرات ایران قرار دارد.

مهمترین اقلام وارداتی گرجستان از جهان در سال 2019:
  1. سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها، مواد قیری، موم‌های معدنی (1 میلیارد و 293 میلیون دلار)
  2. وسایل نقلیه زمینی غیر از نواقل روی خط راه‌آهن یا تراموا و اجزاء و قطعات و متفرعات آنها (920 میلیون دلار)
  3. رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها (862 میلیون دلار)
  4. سنگ فلز، جوش و خاکستر (630 میلیون دلار)
  5. ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزاء و قطعات آنها، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت و تصویر تلویزیونی، اجزاء و قطعات و متفرعات این دستگاه‌ها (613 میلیون دلار)
  6. محصولات دارویی (409 میلیون دلار)
  7. مواد پلاستیکی و اشیاء ساخته شده از این مواد (300 میلیون دلار)
  8. مصنوعات از چدن، آهن یا فولاد (260 میلیون دلار)
  9. چدن، آهن یا فولاد (195 میلیون دلار)
  10. مبل، مبل‌های طبی-جراحی، اسباب تختخواب و همانند، چراغ و وسایل روشنایی، چراغ‌های تبلیغاتی، علائم نورانی، تابلوهای نورانی راهنما، ساختمان‌های پیش ساخته (167 میلیون دلار)
 
  • حجم کل تجارت ایران و گرجستان در سال 1397 حدود 230 میلیون دلار بوده است.
  • تراز تجاری 93 میلیون دلار به نفع ایران بوده است.
  • حجم کل تجارت گرجستان با جهان در سال 2019 حدود 12.8 میلیارد دلار بوده است که سهم ایران از این تجارت تنها 1.79 درصد است.
  • میزان واردات گرجستان در سال 2019 حدود 9.1 میلیارد دلار بوده است که سهم ایران از این میزان 1.79 درصد است.

مسئولیت کمیسیون همکاری‌های مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و گرجستان، از طرف ایرانی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران  (در حال حاضر جناب آقای شریعتمداری) می‌باشد.

تاریخ برگزاری آخرین اجلاس کمیسیون مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و گرجستان، 18/07/1396 بوده است.
 
کشاورزی و دامپروری در گرجستان
(تهیه شده توسط آقای محمدرضا قربانیان، کارشناس اقتصادی سرکنسولگری ایران در باتومی)
مقدمه:
کشور گرجستان بدلیل داشتن شرایط آب و هوایی مناسب، از پتانسیل لازم برای توسعه و گسترش کشاورزی و تولید محصولات متنوع برخوردار می‌باشد. کشت و کار بیشتر محصولات کشاورزی و باغی در این کشور امکان‌پذیر بوده و با توجه به تنوع آب و هوایی و سرزمینی، بستری مناسب برای کاشت محصولاتی از قبیل گندم، جو، ذرت، چای، و مرکبات فراهم می‌باشد که در این بین، انگور از قدیم شرایط ایده‌آل‌تری داشته و یکی از مهمترین تولیدات زراعی پررونق در این کشور به شمار می‌رود که عموماً رده اول یا دوم تولیدات کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد.
 
کشاورزی

الف) میزان تولید درسال 2019


1- محصولات پایه (غلات)
- میزان تولید گندم 102.5 هزار تن (با 4.3 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل)
- میزان تولید جو 54.4 هزار تن ( با 5.7 درصد کاهش نسبت به سال قبل)
- میزان تولید ذرت 205.9 هزار تن (با 6 درصد افزایش نسبت به سال قبل)

2- دیگر محصولات
- سیب زمینی 208.6 هزار تن ( 12.2 درصد کاهش نسبت به سال قبل)
- سبزیجات 162.1 هزار تن (14 درصد افزایش نسبت به سال قبل)
 
ب ) میزان برداشت در سال 2019
 
میانگین برداشت  غلات و سبزیجات
1- گندم 2.3 تن در هکتار
2- جو 2.1 تن در هکتار
3- ذرت 2.8 تن در هکتار
4- ​​سیب زمینی 11.6 تن در هکتار
5- سبزیجات 10.1 تن در هکتار
 
مناطق  زیر کشت سالانه محصولات
- سطح زیر کشت بهاره و زمستانه مجموعا 206.6 هزار هکتار (شامل 55.4 هزار هکتار محصولات زمستانی و 151.2 هزار هکتار محصولات بهاره)
 
سطح زیر کشت از نظر نوع محصول
گندم 45.1 هزار هکتار، جو 27.2 هزار هکتار، سیب زمینی 17.9هزار هکتار، سبزیجات 12.7 هزار هکتار و سایر محصولات 13.9 هزار هکتار.
ذرت با رقمی معادل 74.9 هزار هکتار، بیشترین سهم را در سطح زیر کشت سالانه داشته است.
 
تولید محصولات دایمی
میوه‌های هسته‌دار حدود 38.6 هزار تن، آجیل 31.7هزار تن، میوهای نیمه گرمسیری 20.4 هزار تن، مرکبات 64.4 هزار تن،دانه‌دار ها 52.1 هزار تن، مجموعاً با کاهش 44.2 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل.
در سال 2019 تولید انگور در گرجستان 295.6 هزار تن بوده که 13.8 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت.

دامداری و دامپروری
تعداد دام و طیور (2019-2020)


گاو
973.5 هزار راس (با 1.9 % افزایش نسبت به زمان مشابه در سال 2019 )
از این تعداد، 461.4 هزار راس گاو شیری و گاومیش بوده است (با 1.5% افزایش نسبت به زمان مشابه در سال 2019)

گوسفند و بز
1.1 میلیون راس (با 4% کاهش نسبت به زمان مشابه در سال 2019)

خوک
 168.3 هزار راس (با 3.7% کاهش نسبت به زمان مشابه در سال 2019 )

مرغ/ ماکیان
 10.3 میلیون عدد (با 28.7% افزایش نسبت به نسبت به زمان مشابه در سال 2019)
 
ملاحظات
کشور گرجستان به لحاظ تنوع آب و هوایی مساعد و زمینهای حاصلخیز و مراتع، مکان مناسبی برای کسب و کار در عرصه کشاورزی، دامپروری و صنایع وابسته می‌باشد. لکن مشکل عمده کشاورزی و دامپروری در گرجستان، تداوم فعالیت سنتی و عدم توسعه و مدرنیزه شدن است.  
با توجه به اینکه در سال‌های اخیر در کشورمان مقوله کشت فراسرزمینی مورد توجه قرار گرفته است، گرجستان شرایط طبیعی و امکان بالقوه را برای این منظور داراست. بنابراین اصولاً زمینه برای فعالان عرصه کشاورزی و دامپروری کشورمان جهت سرمایه‌گذاری و فعالیت تولیدی (بطور مستقل یا با مشارکت طرف‌های ثالث غیر ایرانی) وجود دارد، به شرطی که دولت گرجستان:
  1. به ایرانیان اقامت (ترجیحا بلندمدت) اعطاء کند.
  2. سرمایه ایرانیان را چه به لحاظ اعطای اقامت یکساله و بیشتر با امکان تمدید آن و چه از نظر ارائه تسهیلات و مشوق‌های اقتصادی تضمین نماید.
  3. شرایط ویژه‌ای را برای شرکت‌های ایرانی معتبر و دارای توان و تجربیات داخلی و بین‌المللی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در گرجستان، در نظر بگیرد.
 
اما با نبود شرایط فوق و تغییر قوانین و مقررات اقامتی و سخت‌گیری و محدودیت‌های اعمال شده در سنوات اخیر، در شرایط حاضر سرمایه‌گذاری کلان و بلندمدت در این کشور توصیه نمی‌شود.
 
ملحقات:
نمودارهای بررسی نتایج سالانه محصولات زراعی و دامی در سا‌ل‌های  2014-2019


نمودار شماره 1) تولید گندم، جو و غلات

 (هزار تن)


نمودار شماره 2) تولید سیب زمینی و سبزیجات

(هزار تن)



نمودار شماره 3)  میانگین برداشت گندم، جو و ذرت

(تن در هکتار)



نمودار شماره 4) میانگین برداشت سیب زمینی و سبزیجات

(تن در هکتار)



نمودار شماره 5) تولید محصولات دائمی

(هزارتن)




نمودار شماره 6) تولید میوه‌های هسته/دانه‌دار، میوه‌های با پوست سخت، آجیلی و میوه‌های نیمه گرمسیری  
 
(هزارتن)



نمودارشماره 7) تعداد/راس گاو، گوسفند و بز، خوک و طیور

(هزار راس)



نمودار شماره8) تعداد گوسفند و بز

(هزار راس)




نمودار شماره 9) تعداد خوک

(هزار راس)





نمودار شماره 10) تعداد مرغ و طیور

(هزار راس)



 
 

گرجستان پل ارتباطی مناطق پیرامونی و فرامنطقه‌ای، فرصت‌ها و ظرفیت‌های لجستیکی

کشور گرجستان با برخورداری از موقعیت جغرافیایی و بسترهای مناسب طبیعی بعنوان نقطه اتصال مطمئن دریایی و زمینی برای توسعه تجارت منطقه‌ای بویژه پل ارتباطی با ناحیه قفقاز و مناطق آسیای مرکزی به شمار می‌رود. موقعیت جغرافیایی استراتژیک گرجستان این امکان را دارد تا به عنوان یک نقطه اتصال و گره حمل و نقل حیاتی بین‌المللی جنوب - شمال و شرق – غرب (منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، جنوب و جنوب شرق به/ از غرب، اروپا به/از قفقاز و آسیا از طریق کریدور میانه و روسیه) ایفای نقش نماید که این امر یقیناً مستلزم همکاری و هماهنگی کشورهای همجوار بویژه ترکیه (به لحاظ داشتن مرزهای مشترک دریایی و زمینی) می‌باشد.
    موقعیت مکانی و محیط پیرامونی منحصربفرد این کشور (همجواری با روسیه و آسیای مرکزی، اروپا و آسیا) پتانسیل بالقوه‌ای برای پیشرفت این کشور است. با این وجود، گرجستان به لحاظ ساختاری، کاستی‌های زیادی دارد که برای توسعه یافتگی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های خود و محیط منطقه‌ای و بین‌المللی لزوماً نیازمند تدوین راهبرد نوین و استراتژی کارآمد و پایدار، جلب همکاری‌های بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای استفاده بهینه از فرصت‌ها و بهبود وضعیت موجود و تحول و پیشرفت صنعتی می‌باشد. زیرا این کشور با سابقه وابستگی به ساختار کمونیستی و تداوم آثار و عواقب آن در لایه‌های اقتصاد و اجتماع، قادر به ایجاد دگرگونی نیست. حتی تلاش‌های صورت گرفته بعد از استقلال (1991) و تحولات پس از آن برای نزدیکی به غرب و ادغام در اتحادیه اروپا و برخورداری از استانداردهای غربی و مزایای آن نیز تاکنون به نتایج کاملی نائل نشده است .
اما، در صورت ایجاد تغییرات زیربنایی و برنامه‌ریزی توسعه محور، گرجستان می‌تواند علاوه بر محوریت ارتباطی در حمل و نقل دریایی و زمینی، به یک مقصد تجاری، لجستیک، تولید و سرویس‌های خدماتی تبدیل شده و مورد توجه خاص مناطق پیرامونی و کشورهای دوردست از قبیل چین، آمریکا و دیگر کشورهای صنعتی و تجاری قرار گیرد. ظرفیت کم نظیری از قبیل محوریت حمل و نقل بین کشورهای غربی و مناطق قفقاز و آسیای مرکزی (با جمعیتی حدود 160 میلیون نفر و ارزش اقتصادی 800 میلیارد دلاری) فرصت فوق‌العاده‌ای است که گرجستان می‌تواند هوشمندانه از آن به نحو احسن برخوردار گردد.
دولتمردان گرجستان با درک اهمیت موقعیت‌های دریایی و ساحلی این کشور و توسعه بنادر مهم باتومی و پوتی و تسریع در ساخت بندر جدید آناکلیا، می‌توانند علاوه بر افزایش توان ارتباطی، تجاری و ارائه خدمات بیشتر، به منظور افزایش درآمد ملی، زمینه‌های پیشرفت و همکاری‌های بیش از پیش منطقه‌ای و بین‌المللی را در این کشور فراهم نمایند.
علاوه بر اقدامات داخلی، جذب امکانات و تدارکات طرف‌های ثالث بین‌المللی و جلب شرکت‌های خارجی جهت فعالیت در بخش‌های حمل و نقل و لجستیک، جابجایی کالا و انبارداری، مونتاژ، تولید و توزیع حائز اهمیت است. چراکه در میان مدت ، این امر می‌تواند در تولید و انتقال فعالیت‌های منطقه‌ای شرکت‌های چند ملیتی به گرجستان و از آنجا به مقاصد دیگر گسترش یابد.
اهتمام به زیرساخت نرم افزاری از قبیل(مشاوره بین‌المللی، کیفیت و استاندارد، رعایت مقررات بین‌المللی، ایجاد مرکز مدیریت واحد و یکپارچه و متمرکز به منظور حذف یا کاهش بوروکراسی اداری، تامین و تضمین سرمایه‌گذاری، اعطای مشوق‌های مالی و مالیاتی و ارائه خدمات مراقبتی و حفاظتی و غیره) توام با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سخت افزاری(تعمیق و توسعه بنادر، نوسازی راه‌آهن، جاده و فرودگاه) و ایجاد پارک‌های فناوری، محیط‌های صنعتی و لجستیکی مدرن توسط مجریان برجسته بین‌المللی، با مشارکت فعال شرکت‌های مهم خارجی، می‌تواند گرجستان را به عنوان سکوی توسعه لجستیکی، حمل و نقل و تجارت تبدیل نماید. این امر نه تنها منجر به تقویت اتصال و ارتباط گرجستان با خارج خواهد شد، بلکه به ادغام آن در اقتصادهای محلی و منطقه‌ای نیز خواهد انجامید.
در حال حاضر جذابیت گرجستان برای شرکت‌های بین‌المللی، یک سویه و تنها از منظر ارزانی و مقرون به صرفه بودن به لحاظ حقوق و دستمزد پایین، سرزمین آزاد و مشوق‌های مالیاتی بوده که  تاثیر چندانی در اقتصاد ملی این کشور ندارد.
یکی از کشورهایی که از این شرایط گرجستان و بنادر آن بهره کافی می‌برد، ایالات متحده آمریکا می‌باشد. زیرا گرجستان نقش اصلی را به عنوان یک کریدور ترانزیتی و صادراتی برای تجارت آمریکا با منطقه قفقاز و آسیای مرکزی ایفا می‌کند. بعنوان نمونه، طبق ارزیابی موسسه بین المللی Moffatt & Nichol ، در سال 2017 تا 2018 تراز تجاری (غیر از نفت و انرژی) بین آمریکا و آسیای مرکزی در تناژ برابر با 250 هزار تن (150 هزار تن صادرات از آمریکا و 100 هزار تن واردات به آمریکا) با ارزشی بالغ بر 1 میلیارد دلار بوده که از این میزان 61 درصد از طریق گرجستان و عمدتاً با استفاده از بنادر آن به بازارهای آسیای مرکزی منتقل شده است.
بنابراین، گرجستان برای شرکت‌های آمریکایی و اتحادیه اروپا فرصت بی‌مانندی است تا با استفاده از قلمرو دریایی و زمینی آن و عملیات و لجستیک مقرون به صرفه، از این کشور به عنوان سکویی برای گسترش تجارت و صادرات محصولات خود به بازارهایی با جمعیت بیش از چندصد میلیون نفر استفاده نمایند. در این میان، موافقت نامه تجارت آزاد گرجستان بااتحادیه اروپا، انجمن تجارت آزاد اروپا، منطقه آسیای مرکزی، ترکیه، اوکراین، چین و هنگ کنگ و معافیت از پرداخت عوارض وارداتی، این پروسه را تسهیل و سودآور می‌نماید.
اما آنچه که برای خود کشور گرجستان اهمیت دارد این است که دولتمردان آن برای توسعه و شکوفایی این کشور و استفاده حداکثری از امکانات خدادادی و طبیعی در جهت تقویت صنعت و اقتصاد ملی، بایستی با اتکا به عوامل ارزنده موقعیت جغرافیایی منحصربفرد و ظرفیت‌های سرزمینی (دریایی و زمینی)، اقدامات مقتضی سیاسی و اقتصادی را بعمل آورند تا ضمن ایفای نقش ارتباطی بین کشورها، خود نیز بهره‌وری ملی کافی را حاصل نمایند.